بهار در راه است. فلسفه وجودى نوروز و هفت سین

فلسفه وجودى نوروز زایش و نو شدن است. عاملى که "نوروز" را از دیگر جشنهاى ایران باستان جدا کرد و باعث ماندگارى آن تا امروز شد فلسفه وجودى آن یعنی زایش و نو شدن است که در طبیعت دیده مى شود. نوروز از جشنهای باستانی ایران است که چون مبنای آن تازگى بخشیدن به طبیعت و روح انسان است، پایدار ماند و جاودپایدار خواهد ماند و هیچ حکومتی نخواهد توانست با آن مقابله کند. . هفت سین به چه معنا است؟ یکی از ارکان اصلی نوروز، چیدن سفره هفت سین برای جمع شدن بر گرد آن به هنگام تحویل سال است . در بسیارى از منابع آمده است که "هفت سین" نخست "هفت شین" بوده و بعدها به "سین" تغییر یافته است. اما هفت‌سين چیست؟ هفت سین سفره‌ای است که ايرانيان هنگام نوروز می‌آرايند. نکته مهم این است که سين‌هابايد دارای پنج ويژگی زير باشد: ۱. پارسی باشد؛ ۲. با بند واژهٔ «س» آغاز شود؛ ۳. ريشهٔ گياهی داشته باشد؛ ۴. خوردنی باشد؛ ۵. اسم مرکب نباشد. یعنی نام آنها از واژههای ترکيبی ( مانند سبزيپلو، سير ترشی، سيب زمينی و مانند آنها) ساخته نشده باشد.؛ یک نکته ظریف در هفت سین عجیب است که در میان میلیونها واژه‌های پارسی، نميتوان هشتمی را برای هفت سين‌های نوروزی پيدا کرد که دارای پنج ويژگی فوق باشند. بنابراين هر آنچه که دارای اين ويژگی‌ها نباشد - اگر چه با بندواژهٔ «س» هم آغاز شده باشد - نمی‌توان جزء هفت سين به حسابش آورد. در زبان پارسی، تنها هفت چيز هستند که اين ويژگی‌ها را دارا هستند: ۱.سير : نماد اهورامزدا ۲.سيب: نماد فرشته سپندار مذ، فرشته زن، باروری و پرستاری است.(اسفند) ۳.سبزی:نماد فرشته ارديبهشت و نماد زندگی دوباره است. ۴.سنجد : نماد فرشته خرداد و نماد عشق است. ۵.سرکه: نماد فرشته امرداد و نماد صبر و شکيبايی و جاودانگی است. ۶.سمنو : نماد فرشته شهريور و نماد خواربار است. ۷.سماق: نماد فرشته بهمن و نماد باران يا رنگ طلوع خورشيد است.(بدانيد که سماغ واژه پارسی است و نبايد با بندواژه "ق" نوشته شود و سماک نام نژاده آن است.) کلمات مرکب مانند سيب زمينی و سيرترشی و کلماتی که مربوط به غير روييدنی خوراکی مانند سپند، سنبل و سکه و ... باشند در اين محدود قرار نمی‌گيرند و جز سين‌های اصلی شمارش نمی‌شوند.بر اين پايه: - سنبل (نه خوراکی است نه پارسی) تازی است - سکّه (نه خوراکی است نه پارسی) تازی است - سماور (نه خوراکی است نه پارسی) روسی است. همچنين سوزن و سيخ و سه پايه و مانند اينها. هرچند که در سفرهٔ هفت سين بايد به هرحال هفت جزء که با آوای «سين» آغاز می‌شوند (نمادی از «سپنتا») چيده شود، ولی برای زينت و چيدمان دلپذيرتر سفرهٔ هفت سين، تقريباً همهٔ خانواده‌های ايرانی اجزاء ديگری هم در سفره می‌چينند و در آرايش و رنگاميزی سفره شان نهايت خوش سليقگی را اعمال می‌کنند. هفت شین‌ها شمع، شیرینى، شهد (عسل)، شمشاد، شربت و شقایق یا شاخه نبات، اجزاى تشکیل دهنده سفره هفت شین بودند. برخى دیگر به وجود "هفت چین" در ایران پیش از اسلام اعتقاد دارند. در زمان هخامنشیان در نوروز به روى هفت ظرف چینى غذا مى گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنى مى گفتند. بعدها در زمان ساسانیان هفت شین رسم متداول مردم ایران شد و شمشاد در کنار بقیه شینهاى نوروزى، به نشانه سبزى و جاودانگى بر سر سفره قرارگرفت. بعد از سقوط ساسانیان وقتى مردم ایران اسلام را پذیرفتند، سعى کردند سنتها و آیینهاى باستانى خود را نیز حفظ کنند. در روزگار ساسانیان، قابهاى زیباى منقوش و گرانبها از جنس کائولین از چین به ایران وارد مى شد. یکى از کالاهاى مهم بازرگانى چین و ایران همین ظرفهایى بود که بعدها به نام کشورى که از آن آمده بودند "چینى" نامگذارى شد و به گویشى دیگر به شکل سینى و به صورت معرب "سینى" در ایران رواج یافتند. اجزایی که بر روی سفره هفت سین قرار می گیرد عبارتند از: سیب، سرکه، سمنو، سماق، سیر، سنجد و سبزى (سبزه) . آینه و قرآن و دیوان حافظ در سفره هفت سین ایرانیان مسلمان به هنگام چیدن سفره هفت سین قران و دیوان حافظ را هم بر سفره قرار می دهند. زرتشتيان اوستا و مسیحیان انجیل و کليميان تورات را به جای قرآن سر سفره می گذارند. فلسفه هریک از خوراکیها سمنو: نماد زایش و بارورى گیاهان است و از جوانه هاى تازه رسیده گندم تهیه مى شود. سیب: نماد بارورى، زایش و سلامتی است. سنجد: نماد عشق و دلباختگى است و از مقدمات اصلى تولد و زایندگى. سبزه: نماد شادابى و سرسبزى و نشانگر زندگى بشر و پیوند او با طبیعت است. سماق، سرکه و سیر: نماد چاشنى و محرک شادى و سلامتی در زندگى به شمار مى روند. سکه: به نیت برکت و درآمد زیاد انتخاب و بر سفره هفت سین می نشیند . اما غیر از این گیاهان و میوه هاى سفره نشین، خوان نوروزى اجزاى دیگرى هم داشته است، در این میان تخم مرغ نماد زایش و آفرینش است و نشانه اى از نطفه و نژاد. آینه: نماد روشنایى است و حتماً باید در بالاى سفره جاى بگیرد. آب: نشانه برکت و پاکی در زندگى است . اسپند، شاخه هاى سرو، دانه هاى انار، گل بیدمشک، شیر نارنج، نان و پنیر، شمعدان و... را هم مى توان جزو اجزاى دیگر سفره هفت سین دانست.