۱۳۸۹ بهمن ۴, دوشنبه

سلام بر دکتر علی جوان لیزر گازی، می‌توانست سال ۱۹۳۰ اختراع شده باشد



همنشين بهار
نوشتن، گاه «مثل گشت و گذار در یک باغ بسیار بزرگ و مصفا است. آدم اول در حاشیۀ جویباری به راه می‌افتد، به این نیت که مثلاً تا آخرش برود و چشمه اش را پیدا کند، اما وسط های راه یک دفعۀ پروانۀ زیباییتوجه اش را جلب می‌کند و بعد برای آنکه آن را از نزدیک تماشا کند بی اختیار به دنبالش می‌پیچد لای درخت ها و دیگر رفت که رفت...»
 _____________________________________
مقوله  ذره ـ موج، از زیباترین مباحث تاریخ علم است.

من از نوجوانی به فیزیک، به ویژه مبحث نور علاقه داشتم و در این مورد هم نوشته‌ام.
علاوه بر تحقیقات «هویگنس» (فیزیکدان هلندی که تئوری موجی بودن نور را برجسته کرد)،رساله فارسی «فاضل قوشچی» در علم هیئت، نوشته های قطب الدین شیرازی، كتاب المناظر «اِبْنِ هِیْثَم»، یاداشت های «کمال الدین فارسی» [۱]
در کتابِ «تنقیح المناظر لذوی الابصار و البصائر» که سالیان دراز پیش از هویگنس، به نتایج وی رسیده بود و بخصوص نوشته های باارزش «ژرژ گاموف» برایم جاذبه داشت و کتاب «یک دو سه بی نهایت» او را مثل دیوان حافظ یا شاهنامه و قرآن ارج می‌نهادم و آهسته و با احترام جا به جا می‌کردم...

روزی یکی از نزدیکانم کتاب «تجرید الکلام» خواجه نصیرالدین طوسی را نشانم داد و گفت: خواجه نصیر به ذره ای بودن نور که دكارت و نیوتن مطرح کردند، و توسط لاپلاس تأیید شده، اشاره نموده و می‌گوید:

زعم بعض الحكماء ان الضوء اجسام صغار تنفصل من المضی و تتصل بالمستضی
(به نظر بعضی از دانشمندان، نور از اجسام ریزی است كه از منبع نورانی جدا شده و به اجسامی كه آنها را منور می‌كند می‌رسد)
یادم هست به وجد آمدم و  مثل کودکی که به او عروسک بدهند، با جمله فوق بازی می‌کردم. پیش خودم می‌گفتم بی  خود نبوده که اسماعیلیان وی را خواجه کائنات لقب می‌دادند و شاگردش علامه حلی  آنهمه او را تجلیل کرده‌است.
دوگانگی یا Dualism  بین میدان و ذره، اینکه ما در یک جهان دوگان زندگی می‌کنیم، اینکه نور هم موج است و هم ذره،‌ اینکه نور به صورت موج منتشر می‌شود ولی بصورت ذرات روی هدف اثر می‌کند...اینکه ذرات مادی چون الکترون‌ها هم، دارای خاصیت دوگانگی موج - ذره ای wave-particle duality  می‌باشند ــ از پُرماجراترین مباحث تاریخ علم است.
بگذریم که ستم حاکم بر میهنم به اینگونه شور و شوق ها، تیپا زد. بارها و بارها دستگیر شدم و در زندان کمیتهِ مشترک یا در قصر و اوین «ظلمت و تاریکی»، جایی برای پرداختن به «نور و روشنی» باقی نگذاشت...

دکتر علی جوان اولین لیزر گازی دنیا را اختراع کرد.
دکتر علی جوان در پنجم دی ماه سال ۱۳۰۵، در تهران به دنیا آمده‌است. فرزند دکتر موسی جوان (حقوقدان و نویسنده) تبریزی است. موسی جوان تحصیلات عالی خود را در تهران به ‌پایان رسانید و موفق به‌دریافت درجۀ دکترا در علوم قضایی از دانشکده حقوق پاریس شد. علاوه بر آن در محضر میرزا مهدی آشتیانی خکمت آموخت و به ‌زبان‌‌‌‌های روسی، انگلیسی، فرانسه و عربی آشنایی پیدا کرد. موسی جوان در دوره‌های یازدهم، دوازدهم و سیزدهم نماینده مجلس بود.
·       آثاری با ویراستاری علی اصغر عبداللهی از او به جا مانده‌است:
·        «افسانه‌های دینی در مصر قدیم»،
·        «تاریخ اجتماعی ایران باستان»، «رد کتاب تصوف و رد حکمت‌الاشراق»
·        «مبانی حقوق».
وی دو کتاب هم از «جیمس دارمستتر» از سانسکریت و پهلوی ترجمه نموده‌است.
·       «مجموعه قوانین زردشت یا وندیداد اوستا» و
·       «تفسیر اوستا و ترجمه گاتاها»
 دکتر علی جوان اولین لیزر گازی دنیا که ترکیبی از دو گاز هلیوم و نئون است و به همین نام نیز معروف است را اختراع کرد. این لیزر [۲] از نوع لیزرهای بی خطر به حساب می‌آید،رنگ آن سرخ است و در آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها برای بررسی پدیده‌هایی مانند تداخل امواج و آزمایش دو شکاف یانگ [۳] کاربرد دارد.
خواندن کدهای اجناس در هنگام خرید از فروشگاهها، سی‌دی CD  و دی وی دی DVD  که ما هرروز استفاده می‌کنیم، طیف نمایی (که با آن می‌توان پهنای خط نوسانی را هم در ناحیه مرئی و هم در ناحیه فروسرخ، تا چند ده  كیلوهرتز باریك كرد)،چاپگرها، شبکه های مخابرات کابل نوری، دستگاههای برش فلزات، فاصله یابی ماهواره ای، حفاری های تونل ها، نقشه برداری های زیرزمینی نظیر مترو و در رسیدن به نقطه  ای كه از دو طرف حفاری می‌شود تا به هم برسند، گسترش و بزرگتر شدن ارتباطات لیزری در شاهراه های اینترنتی و نوشتن و خواندن اطلاعات در حافظه نوری در كامپیوترها، بخیه بافت‌های بدن، برداشتن خال های مزاحم، درمان پوسیدگیهای دندانی، تهیه حفره به منظور پر کردن دندان و جراحی ریشه دندان، بیماریهای مخاط دهان... جراحی چشم با لیزر، جداسازی ایزوتوپ ها، تمام‌نگاری (هولوگرافی)، عكسبرداری سه بعدی از  یك جسم و یا یك صحنه، گرافیك لیزری که به طور وسیعی توسط بسیاری از ناشران برای انتقال رونوشت صفحات  به كار برده می‌شود...همه و همه از تآثیرات اختراع لیزر گازی توسط دکتر علی جوان است.
علی جوان از سن ۵ سالگی شیفته ریاضیات و بازی با اعداد بود. پس از گذراندن تحصیلات در دبیرستان البرز، تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران ادامه داد. سپس در سال ۱۹۴۸ (میلادی) به ایالات متحده آمریکا رفت و تحصیلات خود را در مقطع دکترای فیزیک در دانشگاه کلمبیا ادامه داد. دکتر جوان به هنر و به ویژه به موسیقی هم عشق می‌ورزید و در کلاس‌های هنری دانشگاه کلمبیا شرکت می‌کرد. در گفتگو با «بتی بلیر» Betty Blair  گفته: موسیقی باخ جلوه ای از عالم ریاضی است.
دکتر جوان در سال ۱۹۵۸ که عضو گروه تحقیقاتی لابراتور بل بود، اصول لیزر گازی را پایه گذاشت، دو سال بعد، دقیقاً در ساعت ۴ و بیست دقیقه بعدازظهر دوازدهم دسامبر سال ۱۹۶۰ درحالیکه برف سنگینی شروع به باریدن کرده بود، موفق شد لیزر گازی هلیوم - نئون را ابداع کند. نام دو تن از همکاران وی «ویلیام به‌نت» William Bennett  و «دونالد هه‌ریوت»Donald Herriot  بود.
دکتر علی جوان فردای آنروز لیزر گازی را بوسیله فرستادن پیغامی تلفنی امتحان کرد و برای اولین بار در تاریخ، یک مکالمه تلفنی به وسیله یک لیزر نوری انجام شد. تاریخ دقیق آن واقعه شگفت، ۱۳ دسامبر سال ۱۹۶۰ بود. این سیزده نه تنها نحس نبود، !ز آن برکت بارید.
وی در سال۱۹۶۴ (میلادی) با درجه دانشیاری به عضویت هیات علمی موسسه فناوری ماساچوست (MIT ) در آمد. در حال حاضر استاد بازنشسته موسسه فناوری ماساچوست در ایالات متحده آمریکا می‌باشد. گرایش وی در فیزیک، اتمی - مولکولی و اپتیک است.
دکتر علی جوان هنوز هم بطور زیادی درگیر اختراعات جدید است و بر روی نسل جدید تراشه هایی که درون آنها فوتونها بجای الکترونها حرکت خواهند کرد، تحقیق می‌کند. اگر تحقیقاتش نتیجه بدهد، تحولی چشمگیر در سرعت تراشه ها و وسایل الکترونیکی و رایانه ای پدید خواهد آمد. او پیش بینی می‌کند که روزی بجای مگاهرتز رادیویی، جای آنرا گیگاهرتزهای لیزری خواهند گرفت.
دکتر جوان بزرگترین آزمایشگاه تحقیقاتی را در طی سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ در دانشگاه ماساچوست آمریکا برپا نمود، بسیاری از پیشرفتها در صنعت لیزر را در این آزمایشگاه انجام داد و در طی سالها باعث جلو بردن و پیشرفت در صنایع الکترونیک شد. دکتر علی جوان در تحقیقات گسترده لیزرهای پرانرژی، رادارهای مولتی استاتیک لیزری که توسط ساعت های نوری دقیق کنترل می‌شود و لیزرهای پزشکی، شرکت داشته است.

سر شما از بدن‌تان جدا می‌شود و شما هیچ ملتفت نمی‌شوید.
در آغاز که دکتر علی جوان به دانشگاه ام آی تی آمده بود هیچکس او  را نمی‌شناخت. بعد  از اختراع لیزر گازی تصمیم می‌گیرد که در باره لیزر گازی در یک سالن ۲۰۰۰ نفری که هرساله  دانشمندان بزرگ اختراعات خود  را ارائه می‌دهند، صحبت کند اما کسی او را تحویل نمی‌گیرد.
با تلاش بسیار اجازه می‌گیرد فقط ۵ دقیقه قبل از نهار حرف بزند.
می‌دانست که اگر نتواند حرفش را به کرسی بنشاند، تمام زحماتش بر باد می‌رود. وقتی شروع به صحبت می‌کند می‌گوید:
 «اساتید ارجمند.اینجانب نوری اختراع کرده ام  که اگر به روی گردن  شما تابانده شود، سرشما از بدنتان جدا می‌شود و شما هیچ ملتفت نمی‌شوید مگر آنکه بغل  دستیتان،موهای شما را گرفته و به بالا بکشد. آنجا است که سر شما از بدنتان جدا شده‌است.»
دکتر جوان با این مقدمه اش،حیرت همه را بر می‌انگیزد و اختراع خود را به طور کامل شرح می‌دهد. هنگامی که حاضرین از جای خود برمی خیزند تنگ غروب شده‌است.

در تاریخ فناوری های نوین، لیزر گازی، یک نقطه عطف است.
لیزرهای گازی نوع ویژه ای از لیزر است كه در آن گازی درون یك لوله شفاف مثل لامپ مهتابی می‌رود. عبور جریان از این لوله باعث رفت و آمد فوتون می‌شود. یعنی جریان الکتریکی، برای تولید نور، در یک گاز تخلیه می‌شود. اولین نوع این لیزرها هلیم نئون بود. یعنی همین لیزرهای خانگی و مدارس. این لیزر ِ را در مؤسسه ی بل، دكتر علی جوان اختراع نمود.
لیزر گازی که او عرضه کرد اولین لیزری بود که بصورت مداوم کار می‌کرد و باعث شد که در جهان جلب توجه کرده، پایه ای برای تحقیقات بیشتر در این زمینه باشد.
نوع دیگر لیزر، لیزر دی اکسید کربن (CO2 ) است که می‌تواند یک نور لیزر خیلی پر قدرت تولید کند و در رادارها بکار برده می‌شود و همچنین در صنایع جوشکاری برای ساخت دقیق مواردی که برای بیماران قلبی استفاده می‌شود، قابل استفاده‌است. البته در محفظه آن هلیوم و مقداری نیتروژن هم هست. نیتروژن، انرژی ِ الكترودها را ذخیره می‌كند. پس از برخورد مولكولهای نیتروژن به مولكول CO2  این انرژی انتقال می‌یابد و مولكولهای CO2  برانگیخته می‌شوند. گاز هلیوم به انتقال ِ انرژی كمك می‌كند و سبب می‌شود تا مولكولهای دی اكسید كربن زودتر به ترازهای انرژی عادی یا حالت عادی خود برگردند.
لیزر گازی یک نقطه عطف در تاریخ فناوری های نوین دنیا به حساب می‌آید. پروفسور جوان قبل از اختراع لیزر گازی، تئوری میزر سه سطحی را پایه گذاری کرد و اهمیت همگرایی فازی را در این وسیله میکروویو نشان داد. با این عمل، ایده میزر بدون پراکندگی را معرفی کرد و او بعداً این ایده را در استفاده از اثر رامان تحریک شده گسترش داد که نهایتاً منجر به بسط نوظهور رژیم نوری شد. (اثر رامان یا پراکندگی رامان منسوب یه فیزیکدان هندی «چاندرا سخار ونکتا رامان» است که در سال ۱۹۲۸ کشف کرد.)
تحقیق بزرگی که او پایه گذاری کرد باعث ایجاد بزرگترین تحقیق لیزری در دهه های شصت و هفتاد میلادی شد و پس از آن بسیاری از بنیان های اولیه در استفاده از لیزر به وقوع پیوست. این بنیان ها عبارت است از:
·       ابداعات زیادی در زمینه اسپکتروسکوپی لیزری به شکل Sub-Doppler laser cooling ،
·       اولین استفاده از لیزر برای آزمایش دقیق نسبیت،
·        ایزوتروپی در فضا،
·        ابداع تکنولوژی اندازه گیری فرکانسی دقیق در طیف نوری و،
·       اولین ساخت ساعت های اتومیک لیزری...

می‌دانستم لیزر گازی را می‌توانم اختراع کنم.
دکتر علی جوان گفته است: «لیزر گازی، می‌توانست در سال ۱۹۳۰ اختراع شده باشد، نه پس از سی سال در سال ۱۹۶۰ که من آنرا اختراع کردم...فیزیکدانان به اختراع لیزر در سالهای ۱۹۳۷ و ۱۹۳۸ خیلی نزدیک شده بودند. آنان در حال مطالعه بر روی اتمها بودند، که چگونه امواج نوری را بیرون بدهند (تقویت نور در گازها به وسیله گسیل القائی پرتوافکنی)، و آنها به اختراع لیزر خیلی نزدیک شده بودند. از نوشته های آنها پیداست که آنها به راه درست رفته بودند، اما بعداً راه را اشتباه رفته و از مسیر اصلی منحرف شدند. اگر من در همان سالها بودم مطمئتاً آنرا اختراع می‌کردم. مبالغه نمی‌کنم و می‌دانم که آنرا انجام می‌دادم.
می‌دانستم که بالاخره لیزر گازی را می‌توانم اختراع کنم در غیر اینصورت اصلاً دنبال آن کار را نمی‌گرفتم. کسانی که از همان ابتدا نظرم را می‌دانستند، خیلی به آن بدبین بودند. حتی آنهایی که در تیم من بودند و با من کار می‌کردند، در این رابطه شک داشتند. من این شک را در بسیاری از آنها دیدم...
موقعی که با یکی از شاگردانم بر روی این لیزر گازی در حال کار کردن بودیم، و آن وقتی که برای آزمایش نهایی آماده شده بود، من به شوخی رو به او کرده و گفتم «هی، اگر من سویچ را بزنم و هیچ اتفاقی بوجود نیاید، چه!»، ناگهان صورتش سفید شده و آثار ترس در آن هویدا گردید. من شروع به خنده کردم، و گفتم «نه، نه. حتماً کار می‌کند.»، من این را بخاطر اطمینان او بیان کردم. سپس کلید را زدیم و همه چیز بخوبی انجام گرفت.»
وقتی دکتر علی جوان کار روی لیزر گازی را آغاز کرد، دو محقق دیگر چارلز هارد تاونز (استادش) و آرتور لئونارد شالو راهی دیگر را برای دست یابی به لیزر پی گرفتند. نظریه آنها مبنی بر این اساس بود که، ما اکنون آنرا بعنوان (پمپ کردن لیزرهای نوری) می‌شناسیم، نور لیزرها را می‌توان توسط مکش با یک منبع نور زیاد استخراج کرد.
نظریه دکتر جوان تماماً با آنها متفاوت بود. او به جای استفاده از یک منبع نور قوی، از جریانات برقی که انرژی الکتریکی را تبدیل به نور لیزری می‌کند، استفاده نمود، همانکه حالا آنرا به نام «لیزر گازی» می‌شناسند.
نام دکتر علی جوان در کنار بزرگان فیزیک جهان همانند تئودور میمن Theodore Maiman، نیکولای باسوف Nikolai Basov ، گوردون گولد Gordon Gould ، آرتور لئونارد شالو Arthur L. Schawlow، رابرت دیکی  Robert Dicke ، سی کومر ان پاتل (لیزرشناس هندی) Kumar N. Pate ،  احمد زوویل  Ahmed Zewail  (دانشمند مصری که جایزه شیمی نوبل را در سال ۱۹۹۹ برد)،دنیس گابور Dennis Gabor ، (برنده نوبل فیزیک در سال ۱۹۷۱)، نیكلاس بلومبرگن Nicolaas Bloembergen ، چارلز هارد تاونز Charles Townes  و الکساندر میخایلوویچ پروخورفAleksandr Prokhorov در تاریخ علم ثبت شده‌است.

اولین سمپوزیوم لیزر در ایران برگزار شد.
در سال ۱۹۷۱ بسیاری از فیزیکداتان جهان از جمله دکتر علی جوان، دکتر پرتوی، پروفسور چارلز هارد تاونز (برنده جایزه نوبل فیزیک)، الکساندر پوروخورف، (برنده جایزه نوبل فیزیک) سرگیو پریرا پورتو، Sergio Pereira Porto  نیکولاس برومن برگن، Nicolaas Bloembergen ، بوریس استوچف Boris P. Stoichef، پییریاکویی نوت  Pierre Jacquinot ، رایموند کیدر Raymond E. Kidde، آرتور لئونارد شالو...و دهها فیزیکدان دیگر به ایران (اصفهان) آمدند و در نخستین سمپوزیوم لیزر شرکت نمودند. در مورد این سمپوزیوم کتابی هم منتشر شده‌است. [۴]
در این مجمع علمی از تلاشهای تئودور میمن کاشف لیزر جامد که برای نخستین بار لیزر یاقوت را  در سال ۱۹۵۹ ساخت، یاد شد. [۵]
در نخستین سیمپوزیوم لیزر در مورد تحقیقات نظری مبنی بر امکان نشر لیزری در ناحیه پرتو ایکس تبادل نظر شد و دکتر علی جوان در باره رزونانس های اتمی و مولکولی در بیناب نمایی لیزری صحبت کرد و از جمله یادآور شد که امروزه می‌توان پهنای وسیعی از بسامد های امواج الکترو مغناطیس درگستره ی کهموج ها (ماکروویو) تا فرو سرخ دور و فروسرخ نزدیک را ترکیب و مقایسه کرد و با کمک روش های شناخته شده، گستره این بیناب را به ناحیه مرئی کشید.
دکتر علی جوان افزود اکنون امیدوارانه به دنبال آن هستیم که در دهه ی کاربرد بیناب نمایی و دستیابی به دقت در اندازه گیری با مرتبه های بسیار بالا، از این شیوه ها بهره برداری کنیم. برای این کار باید به عناصر ساده باز گردیم و بیناب آنها را دوباره بررسی کنیم. اتم هیدروژن و هلیوم خنثی و یونیده باید دوباره مورد بررسی قرار گیرند. این کار مطمئنا به تعیین دگرباره یثابت پایای ریدبرگ [۶] و دیگر ثابت ها و فرآیند های بنیادین، با دقتی بیشتر منجر می‌شود و به زودی مقدار نهایی سرعت نور را به دست خواهیم آورد.این امر به همراه توانایی ما در اندازه گیری دقیق بسامد در ناحیه مرئی و فروسرخ منجر به دستیابی به ساعت های اتمی بسیار پیشرفته خواهد شد. این موفقیت می‌تواند آزمون های بهتری در ارتباط با قوانین بنیادین طبیعت و حتی پیش بینی هایی از نسبیت عام را به دست دهد.[۷]
این سیمپوزیوم ۲۹ آگوست – ۵ سپتامبر ۱۹۷۱ با حمایت دانشگاه صنعتی شریف تهران (آریامهر سابق) و با همکاری دانشگاه اصفهان و موسسه ی فناوری ماساچوست (MIT) در دانشگاه اصفهان برگزار شد. سمپوزیوم لیزر در اصفهان نخستین کنفرانس بین المللی لیزر در جهان بود.
من در زمان شاه به زندان افتادم و ساواک حتی نامه های چارلز تاونز را هم به من نداد و دستنویس یکی از نوشته هایم را که در باره نور (انرژی مولد شعاع) بود و ربطی هم به «خرابکاری و خرابکاران» نداشت پاره پوره کرد... در زمان شاه بهترین فرزندان مردم قربانی استبداد می‌‌شدند،... هیچ روز و شبی نبود که در کمیته به اصطلاح ضد خرابکاری فریاد زندانی های زیر شکنجه به گوش نرسد، هیچ روزی...
نمی‌‌توان ستم بزرگی را که در عصر او به فرهنگ ورزان جامعه رفت، فراموش کرد... پس از ۲۸ مرداد به این سو که کنسرسیوم غارتگر نفت بیداد می‌کرد، رژیم شاه بزرگترین َسد ِ شکل گیری نهادهای دموکراتیک بود. ظلمات پس از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و ُملا ُخورشدن ِ آنهمه رنج و شکنج ــ فقط در گواِدُلوپ و آخرین بازی ماهرانه کارتر و فقرعنصرذهنی مردم ــ ریشه نداشت، به ستم رژیم پیشین نیز مربوط بود. 
منهای شهدای بزرگواری چون دکتر ارانی و منوچهر مختاری و وارطان و... تنها از حماسه سیاهکل تا حول و حوش انقلاب، ۴۶ نفر از زندانیان سیاسی در زیر شکنجه های ساواک شاه جان دادند.  
سلسله پهلوی که پدر و پسر هردو، توسط اجنبی روی کار آمدند. هیچکدام انتخاب مردم ایران نبودند و پایۀ حقوقی رژیم برآمده از کودتا بر زور و از بین بردن حق حاکمیت مردم گذارده شد.
اما از آنجا که خود ما هر لحظه با شاهی و شیخی در درون خویش درگیریم برای تمرین انصاف و واقع‌بینی هم که شده باید بیادآوریم که احداث راه آهن سراسری با کمترین امکانات مالی و فنی، بنیانگزاری دادگستری به جای محاکم شرع، اعزام اولین دسته از دانشجویان ایرانی برای آموختن فنون جدید به اروپا، ساختن راه ارتباطی با شمال ایران و بنای تاسیساتی چون پل ورسک و تونل کندوان در دل کوهها و تاسیس دانشگاه تهران (با همت رضا شاه) کار کوچکی نبود. ضمنا رضا شاه خالی از عرق میهنی نبود. سید ضیاء را که عامل انگلیس ها بود با حمایت و همراهی احمد شاه ظرف سه ماه از ایران بیرون راند و «نورمن» سفیر انگلیس در تهران را مات نمود.
به آثار باستانی ایران که میراث بشریت محسوب می‌شود ارج می‌گذاشت. در زمان وی تخت جمشید که سالها در زیر خرابه ها و تله ای از خاک قرار داشت بازسازی و ترمیم شد.

در زمان محمد رضا شاه نیز قدمهای بزرگی به نفع ایران برداشته شد.
در دوران اولیه سلطنت وی و تا پیش از کوتای ۲۸ مرداد وی مخالفت چندانی با فعالیت حزبی و سیاسی در کشور نداشت و نشریات از آزادی نسبی بر خوردار بودند. ایجاد تاسیسات زیربنایی همچون سدها و فرودگاه‌ها و دانشگاه‌های مختلف را کسی منکر نیست. افزایش سطح قدرت نظامی ارتش ایران، اقداماتی مثل تأسیس سازمان انرژی اتمی ایران و پیکار با بیسوادی، اینکه زنان ایرانی علاوه بر حق انتخاب کردن، دارای حق انتخاب شدن نیز شدند... همه یادگار زمان او است.
این روضه را خواندم تا بگویم کمک به برپایی نخستین سمپوزیوم لیزر جهان در ایران کار کوچکی نبود و من با گوش خودم از امثال دکتر چارلز هارد تاونز و الکساندر پروخوروف (برندگان نوبل فیزیک) شنیدم که همت شاه، دولت و تلاش دانشگاهیان ایران را برای تشکیل سمپوزیوم لیزر می‌ستودند.

علم به انسان قدرت می‌دهد، او باید این قدرت را در راه نیک به کار ببرد.
چارلز تاونز، پدر لیزر و برنده جایزه نوبل فیزیک گفته است: « علم به انسان قدرت می‌دهد، او باید این قدرت را در راه نیک به کار ببرد. از لیزر البته میتوان سلاح کشتار جمعی ساخت، کما اینکه از انرزی هسته ای بمب ویرانگر. اما دانش و علم زیبا است و می‌تواند به انسان خدمات بزرگی بکند. آنچه زشت است سوءاستفاده قدرتها از دستاورد دانشمندان است.»
طالبان نفت و دلار از کشفیات هر دانشمندی (از جمله دکتر علی جوان) سوء استفاده کرده‌اند و برخی قاتلان نیز با امثال وی عکس می‌گیرند.
ریگان و بوش و اوباما خود را به امثال چارلز تاونز چسپانده‌اند. اما ارزش علم به جای خود باقی است و من دوست ندارم به علم و دانستن صرفاً از منظری سیاسی نگاه کنم.
• دکتر علی جوان عضو آکادمی ملی علوم و آکادمی هنر و علم آمریکا و عضو افتخاریموسسه تریسته [ ۸] Trieste  برای ترویج علوم می‌باشد.
 • دکتر علی جوان شاگرد نامی پروفسور جارلز تاونز است که در سال ۱۹۶۴با الکساندر میخایلوویچ پروخورف و نیکولای گنادیویچ پاسوف Nikolay Gennadiyevich Basov  جایزه نوبل فیزیک را در یافت نمودند.
 • دکتر علی جوان در سال ۱۹۶۰ موفق به اختراع لیزر گازی شد و در سال ۱۹۶۴ برای تحقیقات در زمینه لیزرهای گازی، مدال استوارت بالنتاین Stewart Ballentine  را از انستیتو فرانکلین دریافت نمود.
 • در سال ۱۹۶۶ برنده مدال بنیاد «فه‌نی و جان هرتز» Fany & John Hertz Foundation  شد و به عنوان Guggeheim Fellow  شناخته شد.
 • این فیزیکدان ایرانی در سال ۱۹۷۵ مهم‌ترین نشان انجمن نورشناسی آمریکا یعنی مدال فردریک ایوز Fredrick Ives  را از انجمن اپتیکال دریافت کرد. در جمله‌ای که در کنار این نشان حک شده‌است از آقای جوان به خاطر «پدید آوردن یک دستگاه نورشناختی (لیزر گازی) با کاربردهای بی‌سابقه در پژوهش‌های علمی» قدردانی فراوان شده‌است.
 • در سال ۱۹۷۹ به عنوان Humbolt Foundation Fellow  شناخته شد.
 • علی جوان در سال ۱۹۹۳ جایزهٔ علمی جهانی آلبرت اینشتین را دریافت نمود.
 • مجدداً در سال ۱۹۹۵ به عنوان Humbolt Foundation Fellow  شناخته شد.
 • او همچنین در سال ۲۰۰۷ رتبه دوازدهمین انسان نخبه را در جهان کسب کرد. [۹]

هیچ چیز آنگونه که به نظر می‌رسد نیست.
گروه موسیقی Slipknot  که با ماسک و شمایل عجیب ‌و غریب در صحنه ظاهر می‌شوند گاه و بیگاه همانند امثال«امیر تاتالو» و «هیچکس» و «ساسی مانکن» خودمان ادا و اطوار را کنار گذاشته، درددل جامعه را منعکس می‌کنند. اسلیپ نات یعنی گره کور وگره متحرک، گره کوره.
این گروه در ترانه Duality  (دوگانگی) به گره های کور جامعه اشاره می‌کنند و جار می‌زنند:
I push my fingers into my eyes...
It's the only thing that slowly stops the ache...
But it's made of all the things I have to take...
Jesus, it never ends, it works it's way inside...
If the pain goes on...
I have screamed until my veins collapsed
I've waited as my time's elapsed…
Tell me the reality is better than the dream
But I found out the hard way,
Nothing is what it seems!
انگشتانم را در  چشمانم فرو می‌کنم. (میخوام اصلاً چشممام در بیارم) 
این تنها راهی است که درد را کمی کاهش می‌دهد (و خلاصم می‌کند...)
ولی نه،  این درد، از همه چیزهایی که باید بردارم تشکیل شده (و سرتاسروجودم را گرفته است.)
مسیح... 
 (خدای من)، این (رنج) تمامی ندارد  و زهرش را به شیوه خود در درونم می‌ریزد.
آه گر رهایم نکند
از بس داد زده ام رگهایم از هم پاشیده‌اند. (حالا دیگه) منتظر مونده ام تا بلکه زمانم به پایان رسد.  همه هّم و غَمّم این شده که خودم را به دست سرنوشت بسپارم...
تو واقعیت را برایم بازگو  کن، هر چه باشد از رؤیا بهتر است.
من به سختی کشف کردم  که  هیچ چیز آنگونه که به نظر می‌رسد نیست...
***
به ترانه ظاهراً پوچ «دوآلیته» اشاره کردم تا نکته زیر را بنویسم.
 
در یک حکومت آزادی‌کُش جاهل پرور، اولین قربانی علم و دانش است.
استبداد شاهانه و شیخانه استعدادها را پرپر کرد. نسل ما مجبور شد به جای فیزیک و شیمی و ریاضی و زیست شناسی و منطق و هنر و ادبیات...، نهج البلاغه و «چه باید کرد» و «دولت و انقلاب» و «جنگ چریکی» بخواند و به جای ماکس پلانک و رازی و فرما و اروین شرودینگر و «تجرید الکلام» خواجه نصیر، سراغ کافی و کلینی و کامیلو سیئن فئوگوس و رژی دبره برود... البته اینها هیچکدام بی ارزش نبود اما خبر از یک تغئیر مسیر می‌داد که حالا حالاها راه بازگشت نداشت...
اگر خانه از پای بست ویران نبود، اگر ظلمت شبانه و بیداد زمانه مهلت می‌داد امثال ارانی و حنیف نژاد و جزنی و پاک نژاد مجبور نمی‌شدند درس و مشق را رها کنند و سر به کوه و بیابان و آوارگی و زندان بگذارند، اگر نظایر دکتر اعظمی و مرضیه اسکویی و مهرنوش ابراهیمی و اشرف ربیعی، به جای «آزمایش دوشکاف یانگ در مکانیک کوانتم»، به آزمایش نارنجک و سیانور و پلی کپی دست ساز می‌نشستند، اگر دوگانگی جرم و انرژی را رها کردند و دوگانگی حکومت ظالم و مردم مظلوم راچسبیدند و عوض موشکافی در آثار غیاث الدین جمشید کاشانی و اسفار ملاصدرا و شفای بوعلی و نسبیت انیشتین و معادلات برتراند راسل و اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، روی «قاعده درا» و «مسائل مستحدثه» و «وضع انقلابی» و راه دررو به فلسطین و کورکردن تعقیب و مراقبت دشمن متمرکز شدند، پاسخ به ندای وجدان‌شان دادند.
اگر جامعه ستمزده نباشد و جباران سر جای خودشان بنشینند، چه نیازی به آب و آتش زدن است؟ همه می‌توانند درس بخوانند و استعداد خود را آبیاری کنند. در یک حکومت آزادی‌کُش جاهل پرور، اولین قربانی کسانی هستند که نمی‌توانند و نمی‌خواهند «آسا بروند و آسا بیایند تا گربه شاخ شان نزند». در یک حکومت آزادی‌کُش جاهل پرور، نخستین قربانی علم و دانش است...
در ۲۹ اگوست سال ۱۹۷۱ در اصفهان نخستین سمو.زیوم لیزر جهان، برپاشد. من در مورد نور، مقاله ای نوشته بودم که راستش هنوز هم تازه است. دلم می‌خواست آنرا به دکتر علی جوان نشان دهم. با زحمت زیاد خودم را به اصفهان رساندم و به محل کنفرانس رفتم. خانمی که مسئول اصلی سالن بود جلویم را گرفت که شما خیلی نوجوان هستی. چرا اینجا آمدی؟...
گفتم آمده ام دکتر جوان و چارلز تاونز را ببینم. از ناباوری خنده اش گرفته بود. اما بعد خیلی جدی گفت: اگر از اینجا نروی کار دستت می‌دهم. اشک در چشمانم جمع شده بود و او تعجب می‌کرد. گفتم خیلی تلاش کردم تا به اینجا رسیدم...
گفت اگر دکتر جوان را نشانم بدهی، اجازه می‌دهم. همه در سالن جمع بودند. با دست او را نشان دادم و به سویش دویدم. (...) ................
آنجا علاوه بر دکتر علی جوان، چارلز تاونز و الکساندر بروخوروف...را هم دیدم. (...) ................
امیدوارم این یاداشت کمک کند تا با دکتر علی جوان مخترع لیزر گازی آشنا شویم. [۱۰]
در مورد «چارلز هارد تاونز» هم که از او خاطرات زیبایی دارم، در ویکیپدیا نوشته‌ام. متاسفم که در اینگونه موارد حتی یک سطر هم در ویکیپدیای فارسی نبود.
_____________________________________
منابع: References
  • گفتگو با Betty Blair  با عنوان: Scientist Who Made a Difference
 http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/42_folder/42_articles/42_javan.html
 _____________________________________
پانویس:
۱-  کتاب المناظر معروف‌ترین اثر ابن‌هیثم است. وی در این كتاب نخستین تعبیر سیستماتیك پدیده‌های فیزیكی از نظر تجربی و ریاضی را مورد بحث قرار داده‌است.
ابن‌هیثم با این اثر خود بنیان نورشناسی قدیم را، كه متكی بر كتاب مناظر اقلیدس (یعنی Opticae ) و آثار ارسطو و كارهای ارشیمدس و بطلمیوس بود، دگرگون كرد و آن را به صورت علم بسیار منظم و مشخصی درآورد. وی بحث كامل ریاضی را با نمونه‌های تصوری عالی فیزیكی و تجربه‌های دقیق با هم تركیب كرد.
پس از ابن‌هیثم، این كتاب گم و گور شده بود، تا این‌كه كمال‌الدین فارسی، به وسیله‌ی استاد خود، قطب‌الدین شیرازی، با آن آشنا شد و كتاب تنقیح ‌المناظر ‌لذوی ‌الابصار ‌و‌ البصائر را در شرح آن نوشت.

كمال‌الدین فارسی بر این كتاب مقدمه ای نوشته که بخشی از آنرا اینجا می‌آورم:
« … مدتی... سخت دلبسته‌ی بازشناختن چگونگی رؤیت تصاویر اشیاء با چشم بودم و مخصوصاً بیشتر توجه به انعطاف (= انكسار نور) داشتم، چه دیدنی‌ها را در آب و از پشت بلور به اشكال شگفت‌انگیزی می‌دیدم، مخالف با آنچه مستقیماً در هوا می‌دیدم و آنچه در پی یافتن آن بودم، از كتاب مناظر اقلیدس به دست نمی‌آمد …
پس بر این مقدمه مدتی درنگ كردم و به آن پرداختم و احكامی درباره رؤیت از طریق انعطاف به دست آوردم كه همه آنها با آنچه محسوس است مخالف است. آنگاه حیرت من فزونی یافت و نزد استادم قطب‌الدین شیرازی رفتم و داستان را باز گفتم …
...او لختی اندیشید و گفت كه در كودكی در بعضی از كتابخانه‌های فارسی كتابی در مورد مناظر، منسوب به ابن‌هیثم، در دو جلد بزرگ، دیده‌ام و شاید آنچه در پی آن می‌گردی در آن باشد و بر من است كه، گرچه در ثریا باشد، آن را به دست آورم …
تقدیر موافق شد و تیرهای همت مستقیم به هدف رسید و نسخه كتاب به خط ابن‌هیثم از شهر دورستی به دست افتاد. مرا خواست و كتاب را به من داد. از فواید و لطایف و غرایب مستند به آزمایش‌های درست و تجربه‌های به دست آمده از آلات هندسی و رصدی و استدلال‌های تركیب یافته از مقدمات صحیح كه در آن یافتم، سردی یقین بردلم فرو ریخت … »
مقدمه كتاب تنقیح المناظر، ترجمه استاد احمدآرام.
۲- لیزر LASER  مخفف عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation می‌باشد و به معنای تقویت نور توسط تشعشع تحریک شده‌است.
اولین لیزر جهان توسط تئودور مایمن اختراع گرذید و از یاقوت در ان استفاده شده بود در سال ۱۹۶۲ پرو فسور علی جوان اولین لیزر گازی را به جهانیان معرفی نمود وبعدها نوع سوم و چهارم لیزرها که لیزرهای مایع و نیمه رسانا بودند اختراع شدند.
 میزر MASER ، نیز مخفف عبارت Microwave Amplification by Stimulated Emission of Radiation.  و به معنای تقویت میکرو ویو به وسیله گسیل اشعه تحریک شده‌است.
توماس یانگ  Double-slit experiment در سال ۱۸۰۳ به آزمایشی دست زد كه نتیجه آن تایید فرضیه موجی هویگنس درباره ماهیت نور بود.
۳- آزمایش یانگ مربوط به نوری است كه از دو شكاف باریك می‌گذرد و نوارهای تاریك و روشن را به وجود می‌آورد. قبول این مطلب كه چگونه جمع دو نور تاریكی را به وجود می‌آورد، به سادگی ممكن نبود، ولیكن نتیجه آزمایش یانگ، صحت فرضیه موجی بودن نور و پدیده تداخل امواج نور را تایید كرد.

۴- مشخصات کتابی که در مورد سمپوزیوم لیزر در دانشگاه اصفهان در سال ۱۹۷۱ برگزار شد این است:
TITLE: Fundamental and applied laser physics; proceedings of the Esfahan Symposium, August 29 to September 5, 1971. Edited by Michael S. Feld, Ali Javan [and] Norman A. Kurnit.
TYPE: Book
PUBLISHED: New York, Wiley [1973]
DESCRIPTION: xiii, 952 p. illus. 23 cm. A WileyInterscience publication. Includes bibliographical references.
ISBN: 047125701X
RELATED: Feld, Michael S., 1940 ed. Javan, Ali, 1926 ed. Kurnit, Norman A., 1939 ed.
SUBJECTS: Quantum electronicsCongresses. LasersCongresses. Spectrum analysisCongresses.
LOC CLASSIFICATION: QC680.F86
DEWY DECIMAL #: 535.5/8
This copy located at the Library of Congress. 535.5/8
***
۵- مقاله همنشین بهار The energy that create light rays
***
۶- ثابت ریدبرگ Rydberg constant ، یکی از ثابت های مهم در فیزیک هسته‌ای است که از فرمول زیر به دست می‌آید:
 
   
۷- سمپوزیوم لیزر در اصفهان نخستین کنفرانس بین المللی لیزر در جهان بود.

proceedings of the Esfahan Symposium, August 29 to September 5, 1971
ed.: Feld, Michael S .,
ed.: Javan, Ali ,
ed.: Kurnit, Norman A .,

At the Esfahan Symposium on Fundamental and Applied Laser Physics, which took place 29 August–5 September 1971, the world's laser specialists gathered to exchange notes on the state of the field and its probable future. The symposium was held on the campus of Esfahan University in Esfahan, the second largest city of Iran, under the auspices of Arya-Mehr University of Technology and with the support and cooperation of Esfahan University and the Massachusetts Institute of Technology. Ali Javan (MIT) was director of the symposium, which was sponsored by the International Union of Pure and Applied Physics .

۹- موسسه پژوهشی فیزیک نظری عبدالسلام در تریسته در ایتالیا

 http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1567544/Top-100-living-geniuses.html

۱۰ـ در لیست صد نابغه برتر جهان، دو ایرانی هم هستند. نفر دوازدهم دکتر علی جوان و نفر چهل و نهم خانم پردیس ثابتی که با اعمال تغییراتی در ژنوم انسانی به دنبال ارایه شیوه ای کاربردی برای مصون ساختن افراد در برابر انواع بیماریهای کشنده‌است.
ویکی‌پدیای فارسی
همنشین بهار
hamneshine_bahar@yahoo.com

منبع: سايت ديدگاه 
ارسال شده توسط در

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

اشتراک در: نظرات پیام (Atom)